Organ ve Doku Nakli Hizmetleri

Organ ve doku nakli hizmetleri ülkemizin açısından son derece önemlidir. Zira, tedavileri sadece organ ve doku nakli ile mümkün olan hastaların sayıları giderek artmaktadır. Bu hastaların bir kısmı uygun organ ve doku bulunamadığı için yaşamlarını kaybetmekte, bir kısmı ise tedavi olmak amacı ile yurt dışına giderek organ ve doku nakli olmaya çalışmaktadır. Yurt dışı tedavileri, ülkemize trilyonlarca liralık maliyet getirmektedir. Yurt dışına tedaviye giden bazı hastalar ise uygun olmayan koşullarda yapılan nakiller nedeniyle hayatlarını kaybetmektedirler.

Bakanlığımız, 1.6.2000 tarihli ve 24066 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği” ile, tedavisi doku veya organ nakli ile mümkün olan hastaların hayatiyetini sürdürmek için nakilleri gerçekleştirecek organ ve doku nakli merkezlerinin, organ ve doku kaynağı merkezlerini ve doku tipleme laboratuvarlarının açılması, çalışması ve denetimi ile bunların bağlı olduğu kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşların uymak zorunda oldukları usul ve esasları düzenlemeyi, organ ve doku nakli hizmetlerinin yürütülmesinde uyulması gereken esasları belirlemeyi amaçlamıştır.

Bu hizmetin etkili ve yeterli düzeyde verilebilmesi için Genel Müdürlüğümüz bünyesinde Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Daire Başkanlığı kurulmuştur.

İlgili Yönetmelik hükümlerine göre, nakli yapılan her organ ve doku için Bakanlığımız nezdinde ayrı ayrı bilim kurulları oluşturulmuştur. Bunlar:

Kalp-Kalp Kapağı-Akciğer Nakilleri Bilim Kurulu,
Karaciğer Nakilleri Bilim Kurulu,
Böbrek Nakilleri Bilim Kurulu,
Kornea Nakilleri Bilim Kurulu,
Kemik İliği Nakilleri Bilim Kurulu,
İmmünoloji Bilim Kurulu,
Diyaliz Bilim Kurulu (daha önce kurulmuş bir kuruldur).
Genel Müdürlüğümüze bağlı olmak üzere; Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Merkezi ile Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya, Adana ve Kayseri Bölgesel Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Merkezleri oluşturulmuştur.

İlgili Yönetmeliğe göre; “Bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyete geçmiş bulunan kamu kurum ve kuruluşlarına ait organ ve doku nakli merkezleri, yönetmeliğin yayımından itibaren en geç üç ay içerisinde yaptıkları organ nakli türlerini ve bu nakil türlerinin sorumlularını Bakanlığa bildirmek zorundadırlar. Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce yapılan organ ve doku nakli başvuruları hükümsüzdür. Bu merkezler, bu yönetmeliğe uygun olarak tekrar başvuracaklardır.” Tüm organ ve doku nakli yapan merkezler hangi yıldan itibaren ve hangi organ ve doku nakillerini kimin sorumluluğunda yaptıklarını belirten bilgileri Bakanlığımıza göndermişlerdir.

Organ ve doku nakli merkezi açılması için yapılan başvurular ilgili Bilim Kurulu tarafından değerlendirilmekte, değerlendirme sonucunda hazırlanan rapor Ulusal Koordinasyon Kurulu’na sunulmaktadır. Başvuru, Ulusal Koordinasyon Kurulu’nda ülke ihtiyaçlarına ve ulusal planlamaya göre incelenmektedir. Uygun görüldüğü taktirde, Bakanlığımızca açılma izni verilmektedir.

Organ ve doku nakli hizmetlerinin sunumunda, en önemli olan hususlardan biri, organ bağışının ve kadavra organ temininin arttırılması gereğidir. Yönetmeliğin 22 nci maddesine göre; her organ ve doku kaynağı merkezinde yoğun bakım ünitesi sorumlu hekimine bağlı olarak çalışan bir koordinatör hekim ve iki yardımcısının görevlendirilmesi istenmiştir. Tüm organ nakli ve organ kaynağı merkezlerinde koordinatör ve yardımcıları belirlenerek kimlik ve iletişim bilgileri Bakanlığımıza gönderilmiştir.

Ülkemizde organ ve doku nakli hizmetleri bugüne kadar yapılan çalışmalara rağmen halen istenilen düzeye ulaşmamıştır.