Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi

Kırım-Kongo kanamalı atesi (KKKA) etkeni virüs olan bir enfeksiyon hastalıgıdır. Hastalıgın etkeni olan virüsün tasıyıcısı olarak rol alan keneler, yabani hayvanlar, çiftlik hayvanları ve insanlar arasında virüsün tasınmasına ve çogalmasına aracılık etmektedirler.

Kırım-Kongo kanamalı atesi dogal dengenin degisimiyle (iklim, bitki örtüsü, yabani hayvan sayısındaki artıs vb.) dogrudan ilgili bir hastalıktır. Nitekim hastalıgın ilk olarak tespit edildigi Kırım’da da hastalık dogal dengelerdeki degisiklik sonucunda ortaya çıkmıstır. nsanların girisi yasaklanan ve tarıma kapatılan bölgeler, birkaç yıl sonra tekrar tarıma açıldıgında hastalık görülmeye baslamıstır.

Dogal dengelerin bozulmasında ve buna baglı olarak hastalıgın görülmesinde sürekli avlanma yasagı veya kontrolsüz avcılık ve yayla yasagı gibi faktörlerin de önemli etkileri bulunmaktadır. Dogal hayatta yaban hayvanı sayısındaki artıs, kenelerin kan emleri ve üremeleri için uygun ortamın olusmasına zemin hazırlamakta olup bu durum, zaten çok fazla sayıda yumurta yumurtlama özelligi olan kene sayısının hızla artmasına sebep olmaktadır.

Ülkemizde hastalıkla iliskili bulunan kene türü yaban hayatı ile çok yakından iliskilidir. Bu kene yasama dönemlerinin bir bölümünde yaban hayvanlarından kan emerken, hayatının diger evresinde özellikle çiftlik hayvanlarından kan emmektedir. Yogun kene varlıgının olması, insanların kenelerle daha çok karsı karsıya kalmaları anlamına gelmektedir. Virüsün, küçük odaklar seklinde yaban hayvanları ile kene arasında devamlılıgını sagladıgına inanılmaktadır. Hastalık, yaban hayatı ile insanların iç içe oldugu bölgelerde kene sayısının artısına baglı olarak çıkmaktadır. Ayrıca yerden beslenen kuslar ile (keklik, çulluk, karga vb.) göçmen kusların da kenelerin baska alanlara tasınmasında etkili oldugu bilinmektedir.

Söz konusu kene kurak ve yarı kurak bozkır iklimini sevmekte ve genellikle bozkır ile diger iklimlerin kesisme yerlerinde, kuru taban örtüsüne sahip bodur ormanlık (mese, geven vb.) alanlarda yaygın olarak görülmektedir. Özellikle vadilerle çevrili daglık alanların yamaçları, yaban hayvanlarının daha sık dolastıgı alanlar oldugundan keneler açısından hayli zengin bölgelerdir. Yaban hayvanları ile evcil hayvanların karsılasmaları veya gece gündüz farkı da olsa aynı veya yakın alanları kullanmaları ile evcil hayvanlara kene geçisi olmakta ve virüs için yeni çogalma alanları olusmaktadır. Evcil hayvanlara yapısmak suretiyle beslenen enfekte kenelerin yumurtalarıyla, otlaklar ile hayvanların yasadıgı diger alanlar da riskli alanlar haline gelebilmektedir.

KİŞİSEL KORUNMA TEDBİRLER
Kisisel korunma önlemleri KKKA riski olmasa bile, kenelerle bulasabilen diger hastalıklardan da korunmak için her zaman uygulanması gereken hususlardır.
• Kene riski olan yerlerde bulunuldugunda, vücudu tamamen örtecek giysiler giyilmeli ve açık renkli elbiseler tercih edilmelidir.
• Kenelerin vücuda girebilecegi açıklıkların kapatılması önemlidir (Pantolon paçalarının çorap içine konulması, çizme giyilmesi vb.).
• Kırsal alanlara gidildiginde vücudun açıkta kalan kısımlarına repellent olarak bilinen böcek kovucu maddelerin sürülmesi, kenelerin birkaç saat vücuda yaklasmalarını engellemektedir.
• Dıs elbiselere, yıkamaya da dayanıklı olan, etki süresi uzun kene öldürücü ilaçlar (insektisit) sürülmesi etkili bir korunma aracı olabilmektedir.
• Vücut kene yönünden sık sık kontrol edilmeli, kene varsa bir pens veya cımbızla, kenenin deriye yapıstıgı yerden tutulup saga sola oynatılarak çivi çıkarır gibi çıkarılmalıdır. Kene vücuttan ne kadar kısa sürede çıkarılırsa hastalık riski de o kadar azalmaktadır.
Keneyi vücuttan uzaklastırma konusunda bilgi sahibi olmayanlar dısında, vücuda yapısmıs kenenin uzaklastırılması için saglık kurulusuna basvurmaya gerek bulunmamaktadır. Vücuttan kene uzaklastırmak usulünce yapıldıgı takdirde kolayca ve risksiz yapılabilecek bir islemdir. Kene çıkarıldıktan sonra kenenin yapıstıgı yere tentürdiyot gibi antiseptik maddeler sürülmelidir.

Vücudundan kene yapısan kisiler 10 gün kadar ani baslayan ates, bas agrısı, yogun halsizlik, bulantı ve kusma gibi sikâyetler yönünden kendilerini izlemeli, böyle bir sikâyetin olması durumunda en yakın saglık kurulusuna basvurmalıdır.
• Vücuttan uzaklastırılan keneler çamasır suyu, alkol veya insektisit içine atılarak öldürülmelidir.
• Vücut üzerindeki keneler öldürülmemeli ve patlatılmamalıdır.
• Keneleri vücuttan uzaklastırmak amacıyla üzerlerine sigara basmak veya kolonya ve gazyagı dökmek gibi yöntemlere basvurulmamalıdır.
• İnsanların veya hayvanların kanlarına korunmasız temas
edilmemelidir.