Çocuklarda Büyüme ve Gelişme

İnsan vücudundaki hücre sayı ve büyüklüğünde ki artışa bağlı olarak vücutta meydana gelen hacimsel ve kitlesel artışa büyüme denilmektedir. Gelişme ise biyolojik işlevlerin kazanılması olarak tanımlanır. Hücre ve dokuların yapı ve bileşimindeki değişiklikler sonucunda meydana gelen olgunlaşmaya gelişme denilir.

Büyüme ve gelişme anne karnında yumurtanın döllenmesi ile başlar ve ergenlik dönemi sonuna kadar devam eder. Büyüme ve gelişme hızı bu dönemler boyunca sabit bir hızda devam etmemekte olup belirli dönemlerde hızlanmalar görülmektedir. Fetal dönemde denilen doğum öncesinde anne karnında geçirilen dönemde büyüme ve gelişme hızı en yüksektir. Doğum sonrasında bu hız giderek düşer. 3-4 ile 9-10 yaşları arasında büyüme hızı oldukça yavaşlar ve ergenlik dönemiyle birlikte tekrar hızlanır.

Büyüme hızı tüm vücudun tüm bileşenleri için eşit değildir. Örneğin bebeklik döneminde baş çevresi hızla gelişirken bu hız ilk yıldan sonra düşer. Ergenlik döneminde ise ilk değişim boy ve ayak uzunlukları artışı öncelikli olarak meydana gelir.

Büyüme takibi için çeşitli kriterler dikkate alınmaktadır. Ağırlık, boy, baş çevresi, göğüs çevresi, kas ve iskelet sistemi, kalp, ciğerler, böbrekler gibi birçok iç organın ve çeşitli sistem ve hormonların takibi yapılır.

Çocuklar üzerinde yapılan araştırmalar neticesinde genetik yapıya bağlı olarak boy, vücut yapısı, büyüme temposu, fizyolojik ve psikolojik gelişimin hızında büyük farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Büyümenin takibinin yapılabilmesi için bu farklılıklar dikkate alınarak çeşitli büyüme takip kriterleri için her yaş döneminde büyümenin alt ve üst sınırları belirlenmiştir. Bu değerlere bakılarak çocuğun gelişimi takip edilir ve gelişim bozuklukları tespit edilir.

Gelişme temposu da büyümede olduğu gibi farklıklılar göstermektedir. Örneğin yürüme, konuşma gibi yetenekler her çocukta farklı yaşlarda kazanılmaktadır.

GELİŞİM DÖNEMLERİ
Embriyonal Dönem (0-10 hafta) Doğum öncesi
Fetal Dönem (10 hafta-doğum anı) Doğum öncesi
Bebeklik Dönemi 0-1/2 yaş
İlk çocukluk dönemi 2/3-6 yaş
Son Çocukluk dönemi 7-11 yaş
Ergenlik dönemi 11/12- 18/20 yaş
Genç yetişkinlik dönemi 18/20 – 30/35
Yetişkinlik dönemi 30/35 – 60/65
Yaşlılık dönemi 60/65 +

BÜYÜME VE GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Doğum öncesi gelişimi etkileyen faktörler