★ Sağlık Bilgileri
★ Tıp Terimleri
★ Güvenilir
★ Güncel
Çölyak Hastalığı
Çölyak hastalığı, vücudun, bazı tahıllarda bulunan ve gluten olarak da adlandırılan, belirli protein zincirlerine verdiği kronik reaksiyondur
Çölyak hastalığı, vücudun, bazı tahıllarda bulunan ve gluten olarak da adlandırılan, belirli protein zincirlerine verdiği kronik reaksiyondur. Bu reaksiyon, ince bağırsakta bulunan villus çıkıntılarının zarar görmesine ve bunun sonucu olarak da besinlerin ince bağırsakta gerektiği gibi emilememesine neden olur.
Çölyak hastalığının genellikle aile içinde birden fazla kişide ortaya çıktığı açık olarak kanıtlanmıştır. Hasta teşhisi konmuş kişilerin birinci dereceden akrabalarının 5-10%’da çölyak hastalığı ortaya çıkmaktadır. Çölyak hastalığı her iki cinste de görülebilir; bebeklikten, ileri yaşlara kadar hayatın herhangi bir safhasında ortaya çıkabilir.
Hastalığı başlatan unsurların iki adet olduğu gözlemlenmektedir: Genetik yatkınlık ve herhangi bir tetikleyici. Tetikleyici unsur çevresel (aşırı tahıl tüketimi), durumsal (yoğun stress), fiziksel (doğum veya ameliyat) veya patolojik(viral enfeksiyon) gibi çeşitli sebeplerden olabilir.
Çölyak hastalığının etkileri nelerdir?
Eğer dikkat edilmezse çölyak hastalığı hayatınızı tehlike altına sokabilir.
Çölyaklılar , daha çok besinlerin yeterli miktarda ince bağırsakta emilememesinden kaynaklanan rahatsızlıklara maruz kalırlar. Bu hastalıklar; diş eti hastalıkları, merkezi ve/veya çevresel sinir sistemi hastalıkları, pankreas hastalığı, iç kanamalar, organ düzensizlikleri (safra kesesi, karaciğer, ve dalak) ve jinekolojik düzensizlikler (adet görmede düzensizlikler veya nedensiz düşükler) olabilir. Doğurganlık da etkilenebilir. Bazı araştırmacılar çölyak hastalığının otizm, Aspargar Sendromu veya dikkat/konsantrasyon düzensizliği gibi zihinsel rahatsızlıklara da yol açabileceğine inanmaktadırlar.
Glutensiz diyet uygulamayan çölyak hastalarında kanser olma riski çok yüksektir.
Glutensiz diyet uygulamayan çölyak hastalarında görülen bir başka durum ise laktoz alerjisidir. Laktoz süt ve süt ürünlerinin içerisinde bulunan şekere verilen isimdir. Sindirilmesi için ince bağırsakta bulunan villuslarda üretilen bir enzim gereklidir. Gluten villusları tahrip ettiği için doğal olarak bu enzim üretilemez ve laktoz sindirilemez. Bu durumda, çölyak hastaları süt ve süt ürünleriyle problem yaşamaya başlarlar.
Çölyak hastalığı nasıl teşhis edilir?
Bu konuda uygulanan en temel yaklaşım, 3 aşamalı tanımlamadır.
1. İnce bağırsağa biopsi yapılır. Eğer villus çıkıntıları tahrip olmuşsa 2. aşamaya geçilir.
2. Kişi 6 aylık glutensiz diyete alınır. 6. ayın sonunda tekrar biopsi yapılır. Biopsi sonucunda villus çıkıntılarında iyileşme tespit edilirse 3. aşamaya geçilir.
3. Bu aşamada, 6 ay boyunca, kişiye tekrar glutenli gıdalar yedirilir. 6. ayın sonunda yapılan biopside villuslarda hasar tespit edilmesi durumunda kişi çölyak hastası olarak tanımlanır.
Şunu da eklemek gerekir ki günümüzde çoğu doktor bu tanımlamanın 3. aşamasını gereksiz bulmakta ve uygulamamaktadır.
Çölyak hastalığının semptomları nelerdir?
Çölyak hastalarında semptomlar kişiden kişiye farklılık arz etmesiyle birlikte en yaygın olarak görülenleri aşağıdaki gibidir:
* Şişkinlik
* İshal veya kabızlık
* Kilo kaybı
* Abdominal ağrılar
* Vitamin eksikliğinden kaynaklanan problemler
* Anemi
* Kronik halsizlik
* Kemik ağrıları
* Kolay kırılan/çatlayan kemikler
* Deride kaşıntı, iğnelenme ve ürpermeyi içeren abnormal hassasiyet
* Edema
* Özellikle gözlere vuran baş ağrısı
* El ve ayak parmaklarında ürperme
Çölyak hastalığı nasıl tedavi edilir?
Çölyak hastalığının bilinen bir tedavisi yoktur. Bununla birlikte, gluten içeren gıdalardan uzak durulup; ince bağırsakta bulunan villusların tahribata uğraması engellenerek hastalığın zararlı sonuçlarından kaçınılabilir.
Çölyak hastalığı ile ilintili başka hastalıklar da var mıdır?
Aşağıdaki hastalıkların çölyakla beraber görülme olasılığı yüksektir:
* Diyabet
* Graves Hastalığı
* Addison Hastalığı
* Kronik Aktif Hepatit
* Sjogren Sendromu
Bunun yanı sıra, kesin bir iyileşme kaydedilmemekle birlikte, glutensiz diyet uygulayan kişilerin astım, kronik hahsizlik sendromu, dikkatte düzensizlik (ADD) gibi bazı rahatsızlıklarında düzelme saptanmıştır.
Çölyak hastalığı ne sıklıkla görülmektedir?
Oran, her ülkede yaşayan halkın besin alışkanlıkları doğrultusunda değişiklik arz etmekle beraber, bazı yerlerde 75 kişide 1’e kadar çıkabilmektedir.
Çölyak hastası bir annenin bebek emzirmesi doğru mudur?
Herşeyden önce şunu tekrar hatırlatmakta fayda var: ÇÖLYAK BULAŞICI BİR HASTALIK DEĞİLDİR! Bu sebepten çölyak hastası bir annenin süt emzirmesi sonucu hastalığın bebeğe bulaşma olasılığı da yoktur.
Hangi alkollü içecekler güvenlidir?
Aşağıdaki içecekler yapıldıkları maddelerin gluten içermemesi nedeniyle kullanılabilir;
* Şarap
* Rom
* Tekila
* Sake
Malt olan hiçbir içecek içilemez; yani:
* Bira
* Viski
* Burbon
* Cin
* Likör vs...
içmeniz durumunda ertesi sabah baş ağrısından daha ciddi sorunlarla kaşılaşabilirsiniz.
03.09.2009
Çölyak Derneği
MedikalSözlük sadece sağlık hakkında daha geniş ve doğru bilgilenmenizi amaçlar.
Sağlık probleminiz olduğunu fark eder etmez kendi kendinizi tedavi etmeye çalışmak yerine
lütfen gecikmeden doktorunuza başvurunuz!
2004 Ⓒ MedikalSözlük.com tüm hakları saklıdır. İçerik ve Görsellerin İzinsiz Kopyalanması yada Kullanılması Yasaktır.